OS PIGMENTOS: Cómo consíguense os distintos pigmentos a partir dos materiais empregados (Parte IV)

 AS ACROMÍAS

 NEGRO

 Obtense  a partir do carbón vexetal. O negro carbón,  foi usado como pigmento negro desde a prehistoria,  igual que os óxidos de ferro, que producen unha ampla variedade de cores. Dous exemplos son o ocre vermello e o ocre amarelo, que son minerais naturais.

Iride negro. 1926. Georgia O´Keeffe.

Constructivo en blanco y negro "TBA”, obra de 1933, pódese considerar unha síntese das ideas de Joaquín Torres García sobre a arte (Montevideo, Uruguay, 1874 – 1949) pois nesta peza reduce a forma dos obxectos as súas partes esenciais como xeito de pasar do concreto ao absoluto, en relación tamén coa sobriedad das sua gama cromática. 

 O BRANCO

 Minerais

Branco natural, está formado por carbonato de calcio, ou o que é o mesmo, tiza, ou creta, o pigmento branco máis antigo da terra. O nome procede da illa de Creta, xa que esta illa consta, no seu maior parte, de rocas calizas. 
 Na natureza, ademais da tiza, tamén se orixinaron outros pigmentos minerales de cor branca:

Caolín: tamén coñecido como terra de porcelana chinesa.

Branco de España: que é unha especie de ieso. Estes brancos véñense usando desde que o home empezou a pintar por primeira vez.

 Os pigmentos minerales de orixe natural teñen o incoveniente de volverse máis transparentes canto máis algutinante necesítese para obter unha pintura coa que se poida traballar ben. Canto menor é o poder cubriente, menos branca é a cor. En pintura ao óleo, perden ata case todo o seu poder cubriente e o branco vólvese gris.

Sintéticos

O primeiro pigmento branco sintético foi o branco de plomo, descubriuse no 4.000 a.C. polo  que é o pigmento máis antigo que se obtivo de forma artificial. Poñendo o metal en contacto co vapor dun líquido acedo como o vinagre, producíase unha reacción química que transformaba o plomo nun carbonato de plomo básico, que cubría o plomo cunha capa branca. Ao rascar dita capa, obtíñase un po branco, que era moi cubriente ata en óleo, obténdose unha pintura excelente. O único problema e que é altamente tóxico, o  que provovou o envenenamento de moitas mulleres, que o empregaban como producto de beleza,  ata o século XIX.

La maja vestida. Goya. 1798-1805

Condesa de Chinchón. (detalle) Goya. 1800 

 Ata mediados do século XIX, momento en que se descubriu o branco de cinc, o branco de plomo foi o pigmento branco máis importante que era demasiado caro para competir co branco de plomo. O branco de cinc, parece non ser pernicioso para a saúde humana, máis as características de ambos difieren en gran medida. O branco de cinc é transparente e o seu tonalidade é fría (moi axeitado para as transparencias ou  veladuras), mentres que o branco de plomo é cubriente e o seu tonalidad é cálida. Non foi ata o século XX, cando se descubriu o branco de titanio, unha cor inocuo con gran poder cubriente e tonalidade cálida. 

White flower on redearth.Georgia O´Keeffe. 1943

 O branco titanio é un dos mellores pigmentos  brancos, posúe o maior poder cubrinte e colorante,  en comparación ten o dobre da opacidade do branco de plomo; tamén a su estabilidade química é excepcional. Se obtiña este material dos minerales rutilo (dióxido de titanio) y anatasa, máis non foi presentado como pigmento  ata que se superaron as súas dificultades técnicas. No ano 1921  as empresas estadounidenses e noruegas comezaron a súa producción para pintura.Na actualidade emprégase na pintura ao óleo o branco de titanio e algo de branco de zinc. Do branco de titanio existen moitas variedades en canto a pureza, sendo este opaco e cálido, e o de zinc  transparente e frío, cun tempo de secado moito máis longo que o de titanio. 

 Emprego do branco en Van Gogh: na obra "Os comedores de patacas" (1885) o branco, así como os ocres, as terras e o negro, persigue os efectos de luz máis que a riqueza cromática, nunha paleta na que os ocres e terras son as dominantes e o branco serve pra resaltar as zonas de luz.

 En “O tío Tanguy” (1887), o branco serve xunto co ocre, verde e terras para superpoñerse e entrecruzarse para formar a carne, as rugosidades e a tensión das mans.

O GRIS

 É a denominación común das cores acromáticas cuia luminosidade está comprendida entre a máxima (branco) e a nula (correspondente ao negro), aínda que se aplica especialmente aos de luminosidade media.

 No traballo con pigmentos ou tintes é sinxelo crear gris acromático mediante a adición de branco e negro, ou mediante a dilución parcial da cor negra sobre un soporte branco.

O Guernica. Picasso. 1937

Bodegón de Juan Gris, con predominio da escala de grises.

Visita á MOSTRA "TRADICIÓN, CAMBIO E INNOVACIÓN", na sede de Afundación en Vigo.

 A pasada semana todos os cursos do alumnado de Pintura fumos visitar a exposición en Vigo, "Tradición, cambio e innovación", con fondos da Colección de arte ABANCA, que fai un percorrido pola obra de grandes artistas do século XX, tanto nacionais como internacionais.

 A colección reúne unha amplia selección de  artistas que, definiron tanto a nivel internacional como en Galicia a arte do pasado século e boa parte do século XXI, e que agora amósase en Vigo nesta mostra. Nela inclúense case un centenar de pezas entre as que destacan artistas que formaron parte das vangardas históricas e figuras importante da arte galega como: Dalí, Joan Miró, Maruja Mallo, Esteban Vicente, Millares, Saura, Castelao, Vari Caramés, Patiño ou Menchu Lamas entre outros, así como pezas recentes de Antonio Murado, Francisco Leiro, Pamen Pereira ou Helena Almeida, artista portuguesa que está a expoñer a súa obra na actualidade no Museu Serralves de Porto.

 Nas fotografías varios momentos da nosa visita, e de parte das pezas que inclúense na mostra, feitas por Tito S. Remy Orta e Cristina González Valiño, moitas grazas polo voso traballo que documenta moi ben a visita.

Dario Villalba

Salvador Dalí

Eugenio F. Granell

Castelao

Leopoldo Nóvoa

Manolo Millares

Antoni Tapiès

Pamen Pereira

Urbano Lugrís

Miquel Barceló

Antón Patiño

Menchu Lamas

Antonio Saura

Helena Almeida

Antonio Murado

ABSTRACCIÓN XEOMÉTRICA: TRABALLO DE GRUPO (Parte II)

 Amalia Pereira realizou un extenso estudo sobre Piet Mondrian e unha das obras máis impactantes do artista: “The gray tree”(1921), que reflicte a espiritualidade que acompaña Mondrian en toda a súa traxectoria e que define o mesmo pintor: “Para lograr un enfoque espiritual en el arte se necesita apoyarse lo menos posible en la realidad, porque esta realidad se opone a la espiritualidad”. Falounos tamén da relación que os artistas da época tiñan coa teosofía, a mística e o esoterismo, abraiados pola abundancia do mundo e a indiferencia da natureza, e como a relación de Mondrián coa Teosofía é moi importante para entender a obra que Amalia nos presenta, pois esta inflúe non so na  forma senón na cor simplificada eo mínimo en canto ao seu contido referencial. Fixo tamén reflexión moi interesantes sobre:

-A cor gris empregada en relación coa néboa, que ao mesmo tempo ten relación coa pureza que o artista desexaba para as súas obras en canto a limitación da paleta en escala de grises e un certo ton  azulado, que vemos nesta peza.

-O tronco torcido, en relación aos iniciados na Teosofía  que debían enderezar e correxir os defectos mundanos.

-O emprego da espátula, para facer riscos, o que potencia aínda máis a creenza de Mondrían da pintura na que os elementos son planos como se quen pinta fora unha máquina.

The gray tree. 1921 

 Esta relación da abstracción coa mística, a prantexa tamén Ramón López con respecto a obra de Malevich, incidindo na relación destes artistas, que vían a pintura abstracta como un modelo de coñecemento místico, nunha realidade profonda ou misteriosa das cousas. Presentounos unha obra de claras referencias figurativas, pero que ten no emprego dos planos referencias xeométricas.

O leñador. 1912

 Juan Loureiro, que tamén escolleu a Malevich, incidiu na importancia que a obra de Cézanne e Flaubert tiveron para o artista, lembrándonos as palabras do escritor: “La belleza se convertirá quizás en un sentimiento inútil para la humanidad y el arte se situará a mitad de camino entre el álgebra y la música”, o que posiciona a Malevich entre os artistas que buscan na xeometría a arte pura, e que cando pinta no ano 1913 “Cadrado negro sobre fondo branco”, a súa primeira creación suprematista, consideraba o cadrado como o mellor medio de expresar a arte máis pura. De feito nesta peza, o cadrado negro represent a sensibiilidade non obxectiva e o fondo branco é a nada.

Cadrado negro sobre fondo branco. 1923

 Ángeles Martínez Ruano, foi quen de lembrar a obra de Mantecón, artista vigués, que tiña predilección polo papel como soporte na súa pintura conceptual, en grandes tamaños e perto dun constructivismo monocromo de formas xeométricas, e falounos dunha  obra realizada sobre papel en técnica mixta do ano 1992, en cores grises de liñas xeométrica, coa particularidade de que non é totalmente plana, ois oscorpos centrais parecen estar en movemento debido ao emprego dunha liña rosa no centro e ao movemento que xenera a apertura espacial da parte central do cadro.

S/T. Técnica mixta. 1992 

 Ana López, a partir dun power point, desvelounos un segredo, como partindo dunha realidade obxectiva o artista pode chegar á abstracción. Coa frase QUE VES AQUÍ? comezou unha interesante viaxe sobre a vida de Teo Van Doesburg, un dos principais teóricos do Neoplasticismo, movemento do que nos fixo un importante desenvolvemento a partir de textos e imaxes. Porén a máis novedosa aportación, foi desvelarnos ao fin, que o cadro que presentounos, pois baixo o lema de Theo Van Doesburg “Desnudemos a la naturaleza de todas sus formas y sólo quedará el estilo” vimos o proceso de simplificación radical nunha da súas obras: Composition VIII, que tiña no seu orixe a forma dunha vaca.

Composición VIII. 1918

Desenvolvemento de Composición VIII (The cow)

 Rosa  Méndez desenvolveu a súa proposta sobre Sonia Delaunay, da que fixo unha exhaustiva semblanza, tanto biográfica como estilística, e falounos da importancia da súa vida como deseñadora, (pois chegou incluso a deseñar automóviles) e salientou a singularidade da súa proposta como creadora de ropa, pois os seus deseños serviron para vestidos coloristas que ela mesma vendía na súa tenda de moda. 

 Sonia no seu estudo, con dúas amigase as súas creacións 

Deseño para un coche. 1971 

 Da importancia desta artista, nacida en Rusia co nome de Sarah Ilinitchna Stern, e emigrada despois a distintas ciudades europeas ata a súa norte en París, falou tamén Yolanda, que  a partir dun power point moi traballado, explicounos tamén a importancia do seu home o artista Robert Delaunay, de quen Sonia toma o apelido, quen investiga sobre a luz, a cor  e o movemento, realizando un traballo innovador no que disolve, racha e  curva as formas, creando un novo movemento coa súa dona, denominado “ORFISMO”.

Robert Delaunay. La tour Eiffel. 1911 

 De Sonia, de quen fixo tamén unha longa exposición falounos Tito S. Remy Orta, recollendo a súa inquietude polas formas e que xunto co seu home Robert Delaunay foron grandes representantes da arte abstracta e creadores do “Simultanismo”. A semblanza biográfica baseouse nos seus primeiros anos en Rusia e os seus primeiros anos en Alemania e París, salientando que a súa preocupación constante pola aplicación da cor máis alo da pintura, queda amosada na aplicación dos seus principios nunha amplia variedade de técnicas artísticas.

Sonia. Prismas eléctricos. 1914

Sonia. Flamenca. 1917 

Aportou unha visión novedosa sobre a abstracción, e sobre a importancia da unión entre arte e vida Jose, alumna que explicou como Sonia accedeu a unha nova forma de  facer arte, a partir dunha colcha que fixo para o seu fillo:” Cerca de 1911 tuve la idea de hacer para mi hijo, que acababa de nacer, una manta compuesta de trozos de tela, como los que había visto en las casas de los campesinos rusos. Cuando se terminó, la disposición de las piezas de material me parecía que evocan conceptos cubistas y luego trataron de aplicar el mismo proceso para otros objetos y pinturas”. O xeito de facer arte a partir dunha necesidade como nai e de como arte e vida unénse na obra de Sonia foi todo un descubrimento para nos, que coñecíamos como artistas negras acadaran no século XIX a liberdade grazas á confección de edredróns de “patchwork”.

Sonia. Colcha para o seu fillo. 1911

 Tamén Jose, fixo unha importante aportación coa pregunta:

 Porque a xente está acostumada a levar prendas a cadros como camisas e faldas e non é capaz de entender ou mercar unha obra de arte realizada co mesmo concepto de horizontalidade e verticalidade de abstracción xeométrica? 

Deseño de cadros nunha camisa

Mondrian. Abstracción xeométrica.

Aquí queda a pregunta no aire que tentaremos resolver nas  nosas clases.

FOTOGRAFIAS NO PHOTO PEACH DO ALUMNADO NA AULA, FACENDO AS PRESENTACIÓNS E LOGO POÑENDO EN PRÁCTICA, TRAS A POSTA EN COMÚN O
APRENDIDO DOS COMPAÑEIR@S.

NA AULA on PhotoPeach

OS PIGMENTOS: Cómo consíguense os distintos pigmentos a partir dos materiais empregados (Parte III)

CORES FRÍAS

O VERDE

A palabra ven do latín: viridis, que significa vigoroso. Obténse do CARDENILLO: pátina venenosa que aparece sobre a superficie de cobre ou bronce, ou da arxila de TERRA VERDE.

No recacemento usábase como base para a cor das carnacións.

O verde cinabrio é, unha cor moi cubrinte, que pode atenuarse mixturado con outras cores. Ao mixturar verde cinabrio pódense obter: verde esmeralda ou verde herba e musgo.

OBRAS DE VINCENT VAN GOGH, que amosan distintos tons de verdes

Paisaxe con olivos.  1887

Campo de amapolas. 1890

Casa en Auvers.1980

Dúas figuras no bosque. 1980

Les vessenots. 1980

  O AZUL

 O máis puro, o ultramar era extraído do lapislázuli, unha pedra preciosa, e importábase desde Afganistán, de ahí o seu nome “máis aló do mar,”unha cor, que era aínda máis cara que o uouro. Anos máis tarde, comercializouse unha forma artificial do ultramar, o que deixou ao alcance de calquera un cor único pola súa calidade.

Lavacourt, sol e neve. Monet. 1878-80

Paisaxe perto de Honfleur.Monet. 1867

A rapaza da perla. Vermeer

O  azul de prusia, frabicábase ao por maior  a principios do século XVIII, o que abaratou os custes. 

Campo de trigo con corvos.Vincent Van Gogh. 1890 

O azul cobalto, é sintético e empregouse desde 1804.

 Denominase azul índigo natural, añil o índigo a unha pasta colorante, que etimoloxicamente provén do latín indicus (da India). Elaborábase macerando en auga os tallos e as follas de certas plantas do  xénero Indigofera; disto resulta unha pasta de cor azul oscuro intenso, algo purpúreo, e cunha excelente resistencia á luz.

 Bodegón en azul indigo.Juan F. Campos. Acuarela.2011

Azul Klein. Cor azul intenso, inventado polo artista Ives Klein, que patentou como o International Klein Blue, (IKB) o Azul Klein (agora tamén chamado azul style por grandes firmas de moda que decidiron también ponerle ese nome). Klein empregaba este cor en pezas monocromas de finais dos años 50 e sobre todo nas “Antropometrías”.

Antropometría. Klein. 1960

Antropometría da época azul. Klein. 1960

Antropometría. Klein. 1960

Suelta de 1001 globos azuis, la "sculpture aérostatique" de Yves Klein. 1957